Voedselveiligheid: Ultieme Gids

In de voedingsindustrie is veiligheid essentieel. Het begint bij de inkoop van ingrediënten en loopt door tot aan de verpakking van het eindproduct. Praktijken op het gebied van voedselveiligheid helpen om consumenten te beschermen, dure terugroepacties te voorkomen en te voldoen aan regelgeving. In deze gids bespreken we de belangrijkste principes, certificeringen en tools die elk voedingsbedrijf nodig heeft om risico’s te beheersen en vertrouwen op te bouwen in de toeleveringsketen.

Wat is voedselveiligheid?

Voedselveiligheid gaat over hoe we met voedsel omgaan, het bereiden en opslaan, zodat het vrij blijft van besmetting en veilig is voor de gezondheid. Dit omvat werkwijzen op boerderijen, in voedselverwerking, verpakking, transport en etikettering. Veiligheid betekent ook bescherming tegen bacteriën, zware metalen, pesticiden en andere stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid.

Voor voedingsbedrijven is voedselveiligheid belangrijk om verschillende redenen: het helpt om te voldoen aan wetgeving, het stelt kopers gerust en beschermt je merk. Een fout op het gebied van voedselveiligheid kan leiden tot terugroepacties, verlies van vertrouwen en hoge kosten in de keten. Daarom maken veiligheidsmaatregelen deel uit van vrijwel elk proces in de productie en distributie van voeding.

Of je nu fabrikant, importeur, exporteur of ingrediëntenleverancier bent, kennis van voedselveiligheid is cruciaal om producten veilig te houden en sterke zakelijke relaties op te bouwen.

Certificeringen voor voedselveiligheid

Certificeringen tonen aan dat jouw bedrijf voldoet aan erkende voedselveiligheidsnormen. Ze helpen vertrouwen op te bouwen, tonen naleving van regelgeving aan en kunnen de deur openen naar nieuwe markten of retailers. Voor veel B2B-voedingsbedrijven is een certificaat op bedrijfsniveau vereist om te kunnen werken met grote afnemers, zeker bij export of retail.

Lees onze aparte gids over voedselveiligheidscertificaten voor een uitgebreider overzicht van de verschillende keurmerken.

Internationale voedselveiligheidsnormen

De Global Food Safety Initiative (GFSI) is een particuliere organisatie die wereldwijd gebruikte voedselveiligheidsnormen definieert. Het doel is om internationale inkoop te vergemakkelijken door verschillende certificeringssystemen op elkaar af te stemmen. De meest voorkomende standaarden zijn:

• BRCGS (Brand Reputation Compliance Global Standard)
• IFS (International Featured Standards)
• FSSC 22000 (Food Safety System Certification)
• SQF (Safe Quality Food)

Elke standaard heeft zijn eigen sterktes, maar ze zijn allemaal gericht op het garanderen dat voedsel op een consistente, veilige manier wordt geproduceerd, verwerkt en opgeslagen. Meer weten? Bekijk dan ons artikel “Wat is GFSI?”

Andere certificeringen

Certificeringen zoals Biologisch, Halal, Kosjer en Fair Trade spelen een belangrijke rol in de productie en verkoop van voeding. Ze richten zich op ethische, religieuze of ecologische standaarden, niet op hygiëne of besmetting.

Hoewel ze geen voedselveiligheidscertificaten zijn, moeten ze toch worden genoemd. Misbruik van pesticiden of verboden stoffen is namelijk ook een veiligheidsrisico.

• Biologisch: Gaat over het gebruik van pesticiden, bodemgezondheid en genetische modificatie. Bevat echter geen garanties over allergenen of hygiëne.
• Halal & Kosjer: Schrijven voor hoe voedsel moet worden geproduceerd volgens religieuze richtlijnen. Deze vervangen geen controles op voedselveiligheid.
• Fair Trade: Staat voor eerlijke lonen en ethische inkoop. Soms overlapt dit met traceerbaarheid, maar het dekt geen hygiënerisico’s.

Om volledig compliant te zijn, moeten deze labels idealiter worden aangevuld met een erkende voedselveiligheidscertificering zoals BRCGS of FSSC 22000.

HACCP

HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) is de ruggengraat van voedselveiligheid wereldwijd. Deze methode vraagt van bedrijven dat ze risico’s in elk proces identificeren en beheersmaatregelen invoeren. HACCP is vaak wettelijk verplicht en vormt de basis van veel internationale certificeringen zoals BRCGS, IFS en FSSC 22000. Of je nu een klein bedrijf bent of deel uitmaakt van een grotere keten: HACCP helpt je een praktisch veiligheidsplan op te stellen, gebaseerd op risicobeheersing.

Soorten risico’s binnen voedselveiligheid

Er zijn drie hoofdtypen risico’s:

• Biologisch: Bacteriën (zoals Salmonella, Listeria), virussen, parasieten. Dit zijn de meest voorkomende oorzaken van voedselinfecties. Ze moeten worden beheerst via hygiëne, temperatuurcontrole en correcte omgang. In 2025 moest Albert Heijn bijvoorbeeld bosbessen terugroepen vanwege besmetting met hepatitis A.
• Chemisch: Pesticiden, schoonmaakmiddelen, allergenen en toevoegingen. Deze kunnen ontstaan door contaminatie of foutieve etikettering.
• Fysisch: Vreemde voorwerpen zoals glas, metaal of plasticdeeltjes die verstikking of letsel kunnen veroorzaken. Vaak het gevolg van defecte apparatuur of onzorgvuldig werken.

Software & tools voor voedselveiligheid

Digitale tools maken het eenvoudiger om voedselveiligheid te beheren en aan regelgeving te voldoen. Software kan partijen traceren, temperaturen loggen en automatisch auditrapporten genereren. Ze helpen bij terugroepacties en met het controleren van leveranciersdocumenten. Veel systemen koppelen met ERP-software of traceability oplossingen voor beter overzicht. Voor groeiende bedrijven zijn deze digitale hulpmiddelen cruciaal om de veiligheid te waarborgen zonder het overzicht te verliezen.

Praktische tips voor voedselveiligheid

Veiligheid gaat verder dan regels, het draait om dagelijkse gewoontes, duidelijke communicatie en goed voorbereid zijn. Belangrijke tips:

• Begin met personeelstraining. Iedereen moet de hygiëneregels kennen, weten hoe om te gaan met allergenen en de veiligheidsprocedures volgen. Zeker bij nieuwe medewerkers of gewijzigde voorschriften.
• Houd leveranciersdocumenten up-to-date. Ken de herkomst van je ingrediënten en controleer risicovolle leveranciers regelmatig. Zorg dat productspecificaties actueel zijn.
• Gebruik waar mogelijk digitale logboeken. Netjes bijgehouden registraties van temperaturen, traceerbaarheid en schoonmaakschema’s besparen tijd bij audits en helpen bij terugroepacties.
• Scheid risicogebieden fysiek. Zorg voor aparte ruimtes voor rauwe en bereide producten, allergene ingrediënten of hygiëneniveaus.

Wees ten slotte proactief. Wacht niet tot een audit om fouten te ontdekken. Voer regelmatig eigen controles uit en los problemen vroegtijdig op.

Deze eenvoudige maatregelen helpen bij het opbouwen van een veiligheidscultuur die je producten, klanten en merk beschermt.

‍